Kościół Garnizonowy

Kościół garnizonowy Marynarki Wojennej RP pw. Matki Boskiej Częstochowskiej znajduje się na Oksywiu przy ul. Żeglarzy 9. Jest to jeden ze świadków odradzającej się Marynarki Wojennej II RP i budowy głównego portu wojennego w Gdyni-Oksywiu. Obiekt zaprojektował architekt, profesor Marian Lalewicz. Powstanie kościoła było możliwe dzięki prywatnym funduszom marynarzy i ich rodzin. Budowę zainaugurował błogosławiony ksiądz komandor podporucznik Władysław Miegoń – kapelan garnizonu, kapłan marynarzy; trwała od 1935 do 1939 r., a konsekracja nastąpiła 1 lipca 1939 r. Pierwsza i ostatnia msza odprawiona przez ks. Miegonia na kilka dni przed rozpoczęciem wojny miała miejsce 15 sierpnia 1939 r., w Święto Żołnierza. Po rozpoczęciu II wojny światowej kościół przez ok. 40 lat pełnił funkcję magazynu Stoczni Marynarki Wojennej. Swoją pierwotną funkcję sakralną odzyskał po 1980 r., wówczas świątynia otrzymała wezwanie Matki Boskiej Częstochowskiej.

Budynek stanowi świetny przykład architektury sakralnej utrzymanej w duchu modernizmu z lat 30. XX w. Według założeń architekta zrealizowano układ trójnawowej bazyliki przykrytej płaskim, żelbetowym stropem. Zastosowano szkielet konstrukcyjny, nowatorskie rozwiązania architektoniczne i artystyczne zarówno na zewnątrz, jak i we wnętrzu świątyni. Ich postać wyraźnie nawiązywała do morskiego charakteru Gdyni. Do budowy użyto głównie betonu, ściany wewnętrzne obłożono cegłą ceramiczną. Główne wejście do świątyni znajduje się od strony południowej, od ul. Inżyniera Jana Śmidowicza. Bryła składa się z nawy głównej, dwóch niższych i o połowę węższych naw bocznych, prezbiterium i dostawionej do niego od strony zachodniej kaplicy lub zakrystii. Monumentalna i prosta fasada została podzielona na trzy części (nawa główna i o połowę węższe nawy boczne). W środkowej części wydzielono trzy wejścia, a powyżej trzy rzędy pionowych okien. Fasada pierwotnie wyróżniająca się jedynie strukturalną fakturą betonu zyskała w 2000 r. sgraffitowe dekoracje frontowych płyt bocznych naw przedstawiające wizerunek kotwicy na tle morza i plecionkowego ornamentu. Po prawej stronie umieszczono zegar słoneczny, po lewej inskrypcję „A.D. 2000”. Boczne nawy mają jedenaście pionowych okien, w których umieszczono barwne witraże, dzięki czemu świątynia sprawia wrażenie, że więcej w niej okien niż ścian, podobnie jak w paryskiej kaplicy Sainte-Chapelle (najlepszy przykład gotyku promienistego).

Wnętrze emanuje bielą ścian i kolorowymi witrażami. Wielkość i liczba pionowych okien oraz wysoki strop sprawiają wrażenie przestronności. We wnętrzu przykuwa uwagę prezbiterium nawiązujące do portu – bezpiecznego miejsca – z symbolicznym wizerunkiem statku i krzyżem w miejscu masztu. Na okręcie umieszczono napis „Domina Mari” (Pani Morza), taką nazwę miała nosić świątynia. Granitowy ołtarz stoi na trzech kotwicach, a po bokach głównej nawy umieszczono lampy okrętowe.  

Kościół został odrestaurowany w latach 2009 – 2011 i wpisany na listę zabytków 21 marca 2019 r.