Kamienica Stanisława Pręczkowskiego

W październiku 1928 roku, Tadeusz Jędrzejewski, absolwent Politechniki Warszawskiej (1928) i architekt z nowo zarejestrowanej firmy Biuro Architektoniczne Włodzimierz Prochaska, Stanisław Garliński, Tadeusz Jędrzejewski. Inżynierowie architekci wykonał projekt kamienicy przy Skwerze Kościuszki 10–12 dla inżyniera z Wejherowa, Stanisława Pręczkowskiego.

Budynek wznoszony był w trzech etapach: w latach 1930–1931 powstała część narożnikowa domu oraz fragment skrzydła od strony Skweru Kościuszki, który został dokończony w 1935 roku. W kolejnych dwóch latach – 1936 i 1937 wzniesione zostało skrzydło kamienicy od strony ul. Żeromskiego oraz kino „Polonia”.

Powstała okazała kamienica narożna – pięciopiętrowa w narożniku, czteropiętrowa po bokach, z płaskim drewnianym dachem, trzema klatkami schodowymi i windą.

W budynku urządzono mieszkania 2- i 3-pokojowe, z możliwością połączenia środkowych mieszkań w jedno 6-pokojowe.

Kompozycja plastyczna kamienicy Pręczkowskiego jest asymetryczna. Dominantę stanowi w niej uskokowo cofnięty narożnik, przechodzący od strony Skweru Kościuszki w wyższą, przywodzącą na myśl mostek kapitański, cylindryczną formę. Opływowy kształt uskoku podkreślają balkony o ażurowych, prostych, metalowych balustradach. Budynek ten, będący przykładem funkcjonalizmu, zapoczątkował nurt w architekturze gdyńskiej, zwany stylem okrętowym. W zaproponowanym przez projektanta połączeniu form kubicznych
i opływowych czytelne są inspiracje europejskim ekspresjonizmem i realizacjami Ericha Mendelsohna oraz holenderskim neoplastycyzmem, m.in. projektem domu towarowego w Hadze autorstwa Jana Buysa (1928).

Elewacja kamienicy została wykończona specjalną wyprawą tynkarską imitującą płyty kamienia o nazwie Felzytyn S, produkowaną przez firmę Felzytyn i Trocal z Lubartowa. W latach trzydziestych reklamowano ją jako sztuczny piaskowiec. Na elewacji kamienicy Pręczkowskiego wykonano układ pozornych płyt okładziny, rozdzielonych wąskimi wrębami, imitującymi spoiny płyt kamienia w kolorze rozbielonego piasku. Dla urozmaicenia jasnej fasady przestrzenie międzyokienne podkreślono żłobkowanymi pasami fakturalnymi w odcieniu ciepłego beżu.

W budynku od strony Skweru Kościuszki umieszczone zostały trzy uskokowe portale ze szklonymi dwuskrzydłowymi drzwiami i przeszklonym nadślemiem oraz metalowymi pochwytami.

Posadzka w jednej z trzech klatek schodowych wykończona została szarym lastrykiem ozdobionym różowym obramowaniem.

Oryginalne w niej są dwubiegowe schody powrotne z pełną, murowaną balustradą wykończoną drewnianą poręczą o stopnicach z jasnoszarego lastryka i podstopnicach z tego samego materiału w kolorze miodowym.

Na uwagę zasługuje również posadzka przy wejściu do dawnego kina „Polonia” wykończona rzadko spotykanym jasnoróżowym lastrykiem otoczonym czarną ramą.

Kamienica Pręczkowskiego, uważana za najlepszą realizację modernistyczną lat dwudziestych w Gdyni, 19 listopada 1996 roku została wpisana do Rejestru zabytków pod numerem nr 1617 (1159).